De belangrijkste oorzaken van het imperialisme waren: (waar Welmoed verder op ingaat)
1. Industrialisatie in het westen: er was veel behoefte aan grondstoffen en nieuwe klanten. Die grondstoffen en klanten waren in de nog onbekende werelddelen te vinden (expansionisme).
2. Nationalisme in de westerse landen: deze wilden alle zoveel mogelijk grondgebied en macht. Daardoor was er veel concurrentie en jaloezie tussen de Europese landen. Daardoor probeerde elk land zoveel mogelijk gebied in de onontdekte werelddelen te krijgen.
Engeland, Duitsland, Italië, Rusland, Portugal & België waren landen die graag bezittingen overzee wilden hebben.
Kongo werd een Belgische kolonie omdat:
1. Dit jonge en kleine land België een koning had, die heel graag een kolonie wilde. Deze koning Leopold II (1835-1909) had dat al aangegeven toen hij 24 jaar was en nog niet eens koning.
2. Leopold II dagdroomde van avontuur.
3. Hij dacht dat een kolonie de inwoners van het kleine land groot zou doen voelen.
4. Hij dacht dat het goed zou zijn voor de economie.
Leopold probeerde overzeese bezittingen te krijgen. Hij nam daarom contact op met Stanley (de ontdekkingsreiziger die de eerste blanke was geweest in het Kongo-gebied). Ze spraken af dat Stanley opnieuw naar het gebied zou gaan en voor Leopold posten zou stichten langs de Congo-rivier. In de jaren 1879-1884 voer Stanley over de rivier en voerde op verschillende plekken overleg met de plaatselijke dorpshoofden. Dit was niet altijd gemakkelijk, want blanken werden meestal raar aangekeken door de bewoners. Wit was in hun ogen de kleur van de dood. Maar Leopold was erg ongeduldig en vanaf 1882 wilde hij dat er sneller gronden werden opgekocht. Hij wilde bovendien niet alleen het eigendom maar ook alle bijbehorende rechten, zoals die voor het vangen van vis, het handel drijven en het heffen van tol.
Leopold was ongeduldig omdat meer landen in Centraal-Afrika overeenkomsten wilden sluiten met dorpshoofden. In het gebied ten noorden van de Kongo-rivier was vooral Frankrijk actief. Dat zou uiteindelijk ook Frans worden. De concurrentie tussen de verschillende landen leidde zo nu en dan tot conflicten. Om duidelijkheid te krijgen en vooral om Kongo voor België vast te leggen nam Leopold het initiatief: een conferentie. Die werd van 25 november 1884 tot 26 februari 1885 in Berlijn gehouden. Hierover later meer.
In het vervolg zou de vlag van Leopold's CEHC in elk dorp wapperen. De vlag had:
-Een blauwe achtergrond: die kleur stond voor duisternis waarin de Kongolezen zich bevonden.
-Een gele ster: die ster stond voor het licht van de beschaving, die de inwoners uit de duisternis zou gaan halen.
De vlag van het huidige Kongo is bijna gelijk aan die eerste vlag.
De namen van Kongo
Toen Kongo een Belgische kolonie was heette Kongo van 1885 tot 1908 Kongo-Vrijstaat. En daarna heette het Belgisch Kongo van 1908 tot 1960. Daarna heette het gewoon weer Kongo. Maar toen Mobutu aan de macht kwam kreeg Kongo de naam Zaïre (van 1971-1997). Dat kwam omdat Mobutu alles wat aan België herinnerde wilde afschaffen. Zo wilde hij voor zijn land ook een andere naam. Hij gebruikte daarvoor een oude kaart uit de zestiende eeuw, die was gemaakt door een Portugese ontdekkingsreiziger. Daarop stond als naam voor de grote rivier: Zaïre. Mobutu kwam er later achter dat het helemaal niet een oorspronkelijke naam was. Hoe dat kon? De kaartenmaker had gevraagd hoe de rivier heette en toen zeiden zij: 'nzadi' (wat in het Kikongo gewoon rivier betekent). Maar de kaartenmaker verstond Zaïre en zo zijn ze er toen aan gekomen. Maar nu heet Kongo gewoon weer Kongo.
De conferentie van Berlijn
De aanleiding voor de conferentie was in de eerste plaats de onenigheid tussen Engeland en Portugal over wie waar mocht zitten aan de kust. Daarnaast wilde Duitsland graag koloniën in Afrika hebben en Frankrijk en België beconcurreerden elkaar in Centraal-Afrika.
De conferentie van Berlijn was belangrijk voor de toekomst van Afrika. Want tijdens de conferentie werd bepaald dat Afrika in bepaalde gebieden niet allerlei beperkingen en heffingen op de handel mochten leggen. Een westers land dat een stuk land in Afrika claimde moest dat ook werkelijk bezetten om er aanspraak op te mogen blijven maken. Dus ontdekken zoals Portugal dat lang had gedaan en er dan verder niets mee te doen 'telde' niet meer. Er werd ook besloten tot bestrijding van de slavenhandel. België wist, eigenlijk omdat het klein en ongevaarlijk was in de ogen van de grote Europese landen, toestemming te krijgen om Kongo te verwerven. Van veertien landen stemde alleen Turkije tegen.
Er waren een paar bijzonderheden als het over de conferentie ging. Het duurde van 25 november 1884 tot en met 26 februari 1885. In die periode werden er tien vergaderingen gehouden. Er werd veel besproken in de wandelgangen en achterafkamertjes.
Vanaf 1 juni 1885 bestond er een nieuwe staat, de Kongo-Vrijstaat, waarvan Leopold II koning was.
De Kongo-Vrijstaat had een paar kenmerken:
-Kongo was persoonlijk eigendom van Leopold II; het parlement en de regering hadden er dus niets over te zeggen. Leopold had ook beloofd geen aanspraak te maken op staatsgeld voor Kongo.
-Leopold is nooit in Kongo geweest omdat hij bang was voor ziekten.
-Leopold wilde graag gebiedsuitbreiding; het liefst in noordoostelijke richting naar de Nijl (hij was in 1855 op huwelijksreis in Caïro geweest en had sindsdien een grote belangstelling voor de Nijl).
-Van 1891 tot 1894 werd er een succesvolle strijd tegen slavenhandel in Oost-Kongo gehouden.
-Omdat de Kongolezen christelijk werden hadden ze minder strijd met elkaar (omdat iedereen christelijk was)
Kongo als kolonie van België in de jaren 1908-1921
In de jaren na 1908 veranderde er veel. Leopold II overleed in 1909, hij werd opgevolgd door zijn zoon Albert I. Ook kwamen er nieuwe instellingen. Er kwam een koloniale raad die de ministers adviseerde. En er kwam een permanente commissie voor bescherming der inboorlingen. Het klikt heel mooi maar in de 50 jaar dat Kongo een Belgische kolonie was kwam de commissie maar tien keer bij elkaar. Brussel bepaalde wat er in Kongo moest gebeuren. Ambtenaren die nooit in Kongo waren geweest bepaalden wat goed was voor mensen die duizenden kilometers verderop in een heel ander land woonden, in een andere cultuur en ander klimaat leefden.
De eerst wereldoorlog had voor Kongo veel gevolgen. Kongo grensde aan twee Duitse koloniën, in het noordwesten aan Kameroen en aan het oosten aan Tanzania. Pogingen van Duitsland om stukken Kongo te veroveren mislukten. Belgische/Kongolese troepen vielen Tanzania binnen en veroverden enkele plaatsen (Tabora en Mahenge).
Kongo in de periode 1921-1940
In deze periode veranderden er twee belangrijke dingen.
1. Verbetering van de leef- en werkomstandigheden van de Kongolezen. De Kongolezen namen de gewoonten van de Europeanen over. Voorbeelden daarvan zijn:
* Stenen huizen
* Binnen koken in keuken
* Gebruik van tafels, stoelen en bestek.
* Schoenen
*Wassen met zeep
* Muziek (uit Europa, maar ook uit Cuba)
* Sport, vooral voetbal
2. Officieel was er geen discriminatie van de zwarte inlanders, maar in de praktijk wel:
* Geen hoge functies voor zwarten
* In steden waren wijken voor blanken en wijken voor zwarten
* Kongolese voetbalteams mochten niet tegen Europese teams spelen
* Klassenjustitie. Negers werden wel geregeld veroordeeld tot de doodstraf, maar blanken nooit.
Hoe ging het tijdens de Tweede Wereldoorlog met Kongo? België werd bezet door Duitsland. Koning Leopolde III bleef in België. Hij werd later krijgsgevangene gemaakt en op het eind van de oorlog naar Duitsland overgebracht. De Belgische regering vluchtte eerst naar Frankrijk en later naar Engeland. De Gouverneur-generaal, de hoogste baas in Kongo, koos de kant van de geallieerden. De belangrijkste bijdrage van Kongo was wel die als de leverancier van grondstoffen voor wapens en munitie (o.a. uranium dat is gebruikt voor de atoombom op Hiroshima).
Een gevolg van de Tweede Wereldoorlog was dat veteranen (oud-militairen) anti-koloniaal werden. In het buitenland hadden ze kennis gemaakt met andere vormen van kolonialisme, zoals in Nigeria dat een Engelse kolonie was.
-Daar werden de Kongolezen goed gevoed en gekleed
-Ze zagen dat Afrikanen er in hun leger ook officiersfuncties konden bekleden.
-Goede leerlingen mochten naar scholen in Engeland. Dat was in Kongo ondenkbaar.
Handvest van de Verenigde Naties bepaalde in 1946 in artikel 73: ‘Leden van de Verenigde Naties die verantwoordelijkheid dragen of aanvaarden voor het bestuur van gebieden waarvan de bevolking nog geen volledig zelfbestuur heeft verworven, erkennen het beginsel dat de belangen van de inwoners van deze gebieden op de eerste plaats komen, en aanvaarden, als een heilige opdracht, de verplichting binnen het in dit Handvest vastgelegde stelsel van internationale vrede en veiligheid, het welzijn van de inwoners van deze gebieden naar beste krachten te bevorderen en, te dien einde (…), zelfbestuur te ontwikkelen, terdege rekening te houden met de politieke aspiraties van de volken en hen bij te staan bij de progressieve ontwikkeling van hun vrije politieke instellingen, overeenkomstig de bijzondere omstandigheden van elk gebied en zijn bevolking en hun verschillende stadia van ontwikkeling.’
Kongo in de periode na de Tweede Wereldoorlog
Van 1946 tot 1949 werden de Filipijnen, Birma, Ceylon, Indonesië, Pakistan en India onafhankelijk. Vervolgens sloeg dat over naar Noord-Afrika. Egypte, Marokko, Tunesië en Algerije kregen of eisten meer autonomie.
Door de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog (zie boven) en door de onafhankelijkheid ontstonden er discussies, vooral in Kongo maar ook in België. Het ging over de zelfbeschikking van de Kongolezen.
4 januari 1959 was het begin van de ontwikkeling naar onafhankelijkheid. Na de opstand van 4 januari 1959 gingen de ontwikkelingen heel snel. De meeste Kongolezen wilden zo snel mogelijk onafhankelijk worden.
Er werden conferenties gehouden waar over de toekomst van Kongo gesproken werd.
30 juni 1960 werd Kongo onafhankelijk. Al snel hadden de Kongolezen door dat ze er nog lang niet klaar voor waren.
De positieve gevolgen van de imperialistische tijd in het land Kongo.
* België heeft voor infrastructuur gezorgd. Wegen, spoorwegen en vliegvelden.
* En voor de gezondsheidszorg. In Kongo zijn nu ziekenhuizen.
* En ook voor onderwijs; er werden heel veel scholen gebouwd.
De negatieve gevolgen van de imperialistische tijd in het land Kongo.
* Uitbuiting door België
* Doordat de Belgen de Kongolezen nooit serieus hebben genomen, hebben ze Kongo ook niet klaargemaakt voor de onafhankelijkheid.
De restanten welke over zijn gebleven uit de Imperialistische tijd.
Een oud treinstel uit de Belgische tijd. (infrastructuur)
Dit zijn richtingaanwijzers die ook in België waren.
Dit is het bankgebouw uit de imperialistische tijd.
Dit is het gouverneurs gebouw. Daar woonde de hoogste baas van Kongo (een Belg)
The white man’s burden
Joseph Kipling dichtte over “The White Man’s Burden”, de last van de blanke mens, die de opdracht heeft andere volken te beheersen en op te voeden. Hij was een verdediger van het blanke imperialisme. Hij zag de zwarte niet als de gelijke van de blanke. Hij beschreef de volken in de koloniën als volgt in zijn gedicht: wilde en verwezen volken, half duivel en half kind.
Hij schreef het gedicht in 1899 naar aanleiding van de ‘verovering’ van de Filipijnen en enkele andere Spaanse kolonies door de VS.
Take up the White Man's burden—
Send forth the best ye breed—
Go, bind your sons to exile
To serve your captives' need;
To wait, in heavy harness,
On fluttered folk and wild—
Your new-caught sullen peoples,
Half devil and half child.
In Nederlandse vertaling:
'Neemt de last van de blanke op u,
zendt uw beste zonen er op uit,
zendt hen in ballingschap
om in de noden en behoeften
van de aan u toevertrouwde gevangenen te voorzien,
om zwaar geharnast toezicht uit te oefenen
op wilde en verwezen volken,
half duivel en half kind.
In die tijd zelf was niet iedereen het eens met hoe Kipling tegen missie van de blanken aankeek. Hieronder een cartoon die toen verscheen en die aangaf wie de werkelijke last droegen.
=
Eigenlijk keek België precies zoals Kipling tegen de kolonie aan. Ook België had geen respect voor de oorspronkelijke bewoners van Kongo en zag ze heel lang als halve wilden en kinderen.
